Powrót historycznych dzwonów kościelnych do Gdańska

Nareszcie się dzieje!

Dzięki inicjatywie Fundacji Dom Hanzeatycki Gdańsk w Lubekce, 3 historyczne dzwony kościelne wracają na swoje pierwotne miejsce w Gdańsku.

Minął ponad rok od kiedy prof. Jörg Linowitzki w imieniu Domu Hanzeatyckiego Gdańska oraz prof. dr Jaskiewicz z „Stowarzyszenia na rzecz Zachowania Tradycji Dworu Artusa w Gdańsku” rozpoczęli wspólny projekt. Po wizycie w kościele Bożego Ciała w Gdańsku, wśród różnych planów dla unii „Bractw Bankowych przy Dworze Artusa w Gdańsku w Lubekce”, obaj zgodzili się: „Te dzwony muszą dzwonić tam, gdzie dzwoniły przez wieki”. Nawiązano kontakt z ojcem Rafalem Michalakiem, a współpraca z dr Martinem Evangiem z Unii Kościoła Ewangelickiego jako opiekunem dzwonów była prosta i owocna, co umożliwiło rozpoczęcie prac. Dyskusja dotycząca trzeciego dzwonu była prowadzona z arcybiskupem gdańskim, panem Wojdą. Obok kwestii prawnych ważne było zgłębienie historii, konsultacja z ekspertem ds. dzwonów w celu oceny oraz przemyślenie logistyki demontażu i transportu.

O dzwonach:

Mały dzwon z roku 1733 i średni dzwon z roku 1758, oba odlane w Gdańsku, znajdują się od 2008 roku na dziedzińcu Muzeum Dom Hanzeatycki Gdańsk w Lubekce, wraz z dużym dzwonem, również odlanym 20 maja 1733 roku w Gdańsku.

W okresie narodowego socjalizmu, od 1941 roku, niezliczone dzwony z całej Polski zostały zdemontowane i przewiezione na tzw. cmentarzyska dzwonów. Miały zostać przetopione na użytek m.in. jako łuski naboi dla machiny wojennej. Na największym, hamburskim cmentarzysku dzwonów, oceniono wartość dzwonów, te trzy zostały sklasyfikowane jako „D”, co oznacza dzwony o wysokiej wartości historycznej. Cmentarzysko dzwonów przetrwało ciężkie bombardowania Hamburga bez większych uszkodzeń.

Dwa mniejsze dzwony wisiały w kościele Bożego Ciała w Gdańsku, miejscu o znaczącej wartości historycznej, skąd Jakob Hegge w latach około 1520 z pasją nawoływał mieszkańców Gdańska do konwersji na luteranizm. Dzisiaj kościół ten mieści małą polską wspólnotę katolicką, której proboszczem jest ojciec Rafal Michalak. Nie uznają oni dogmatu o nieomylności papieża i celibatu oraz nie odrzucają osób LGBT i filozofii gender. Obok tego kościoła znajdowały się szpital i cmentarz. Ponieważ wszystkie niemieckie cmentarze w Gdańsku zostały zniszczone lub zrównane z ziemią, w 2004 roku powstało nowe miejsce pamięci dla byłych niemieckich mieszkańców miasta, „Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy”.

Duży dzwon pochodził z parafii Wotzlaff Wolnego Miasta Gdańska. Budynek kościoła już nie istnieje, został zastąpiony znacznie mniejszym nowym budynkiem.

W 1945 roku ponad 100 000 gdańszczan musiało uciec ze swojego miasta. Wiele osób chciało pozostać w pobliżu Morza Bałtyckiego i znalazło schronienie w Lubece. Przed nimi leżał długi okres w obozach przejściowych dla przesiedleńców; w Lubece-Siems znajdowały się obozy dla uchodźców Flender I – III, które mogły pomieścić do 4000 uchodźców, aż do 1965 roku. W 1951 roku zbudowano kościół św. Michała w Lubece-Siems, gdzie zawieszono dwa mniejsze dzwony z kościoła Bożego Ciała w Gdańsku. 24 kwietnia 1951 roku w pobliskim kościele luterańskim w Lubece-Kücknitz zawieszono duży dzwon, który uratowano z cmentarzyska dzwonów dzięki pomocy ostatniego ewangelickiego biskupa Gdańska, naczelnego radcy konsystorskiego Gerharda Gülzowa. Mówi się, że dźwięk tych dzwonów był dla setek rodzin kawałkiem domu.

W 2008 roku kościół św. Michała w Lubece-Siems został zsekularyzowany, a dzwony wraz z dzwonem z kościoła luterańskiego zostały przekazane na stałe do Muzeum Dom Hanzeatycki Gdańsk.

Harmonogram przeniesienia:

5 marca 2024 roku biskup Bosse-Huber, pastor dr Michalak i arcybiskup dr Wojda podpisali w Berlinie umowy darowizny. W umowach tych opisano również, jak należy postępować z dzwonami, aż do ich powrotu na przeznaczone dla nich miejsce.

Dzwony zostaną pożegnane 15 maja 2024 roku o godzinie 19:00 w Muzeum Dom Hanzeatycki Gdańsk, przy Engelsgrube 66, 23552 Lubeck.

Oczekuje się gości z Gdańska i całych Niemiec. Dr Evang, dr Michalak, dwóch przedstawicieli Kościoła Katolickiego w Gdańsku, przedstawiciel Konsulatu Generalnego z Gdańska oraz, miejmy nadzieję, wielu mieszkańców Lubeki z życia politycznego i społecznego pożegna dzwony, które po ponad 80 latach wracają do Gdańska. Następnie, zgodnie z umową między dyrektorem Muzeum Miejskiego w Gdańsku dr W. Ossowskim a Fundacją Dom Hanzeatycki Gdańsk, dzwony zostaną przekazane pod opiekę Muzeum Gdańskiego i zostaną wystawione na Wieży Ciśnień w centrum Gdańska. Po odpowiednich pracach budowlanych polsko-katolicka, rzymsko-katolicka oraz, miejmy nadzieję, także mieszkańcy Hanzeatyckiego Gdańska będą mogli dyskutować o dalszym losie dzwonów. Z okazji Europejskich Dni Hanzy w Gdańsku, od 13 do 16 czerwca 2024 roku, dzwony zostaną oficjalnie odsłonięte.

Demontaż i transport dzwonów przejmie firma TT-Line bez żadnych kosztów, aby w ten sposób przyczynić się do polsko-niemieckiej przyjaźni.